ನಮ್ಮ ಮೋಜುಗಳೀಗ ಮುಗಿದಿಹುದು

ಇದು William Shakespeare ಕವಿಯ ಖ್ಯಾತ "Our Revels now are ended" ಸಾಲುಗಳ ಭಾವಾನುವಾದ (ದ ಟೆಂಪೆಸ್ಟ್ ನಾಟಕದಿಂದ):
:
ನಮ್ಮ ಮೋಜುಗಳೀಗ ಮುಗಿದಿಹುದು. ಈ ನಟರು,
ಮೊದಲೆ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ, ಬರಿ ಗಾಳಿಗೊಂಬೆಗಳು;
ಕರಗಿ ಹೋದರು ತೆಳ್ಪು ಗಾಳಿಯೊಳತೆಳ್ಪಾಗಿ;
ಹಾಸಿರದ ಹೊಕ್ಕೆನಿಸುವೀ ಮಾಯದಾಟದೊಲ್
ಉನ್ನತ ಸ್ತಂಭಗಳ್, ಭವ್ಯ ಪ್ರಾಕಾರಗಳ್
ದಿವ್ಯಗೋಪುರಗಳ್, ಅಷ್ಟೇಕೆ ಈ ನೆಲವನೆಯೆ
ತನ್ನೆಲ್ಲ ಸಿರಿಗೂಡಿ ಇಗೊ ಕರಗಲಿಹುದಿನ್ನು,
ಗುರುತೊಂದನುಳಿಸದೆಲೆ ಕರಗಿದೀ ಯಕ್ಷಕಿ-
ನ್ನರಲೋಕದಂತೆವೋಲ್. ಕನಸಿನಂತೆನಿಸುವೀ
ಆಳಬಾಳ್ ಅತಿ ಕಿರಿದು, ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ ದೀರ್ಘ
ನಿದ್ರಾ ಸುಷುಪ್ತಿಯೊಳ್ 
:
- ೦೯/೧೦/೨೦೧೮
:
ಮೂಲ:
Our revels now are ended
:
Our revels now are ended. These our actors,
As I foretold you, were all spirits and
Are melted into air, into thin air:
And, like the baseless fabric of this vision,
The cloud-capp'd towers, the gorgeous palaces,
The solemn temples, the great globe itself,
Yea, all which it inherit, shall dissolve
And, like this insubstantial pageant faded,
Leave not a rack behind. We are such stuff
As dreams are made on, and our little life
Is rounded with a sleep.
:
ಕೆಲವು ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು:

ಗಾಳಿಗೊಂಬೆಗಳು
ಮೂಲದಲ್ಲಿ "spirits" ಎಂಬ ಪದವಿದೆ.  ಇದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮರೂಪ, ಚೇತನ, ಶಕ್ತಿ, ಹೀಗೆ ಹಲವು ರೀತಿ ಅನುವಾದ ಮಾಡಬಹುದು.  ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿ Melted into air ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಕವಿ.  ಅದನ್ನೇ ಮುಂದೆ ಸೂಚಿಸಲು dissolve ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನೂ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಕರಗಿಹೋಗಬೇಕಾದರೆ ಅವು ಕೇವಲ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದ ಶಕ್ತಿ/ಚೇತನದಂತಲ್ಲದೇ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ರೂಪ ಧರಿಸಿರಬೇಕಷ್ಟೇ.  ಇಲ್ಲಿರುವ ಜನ, ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡ, ಅರಮನೆ, ದೇವಾಲಯ ಎಲ್ಲವೂ ಪ್ರಾಸ್ಪರನ ಮಾಯಾಸೃಷ್ಟಿ.  ಅವು ಕೇವಲ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲ, ಸತ್ಯವೇನೋ ಎಂಬಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ರೂಹುಗಳು.  ಆದರೆ ಸತ್ಯವಲ್ಲ.  ಅವು ಮಾಯಾಬಲದಿಂದ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ರೂಪ ಧರಿಸಿದ್ದುವು - ಆದ್ದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಗಾಳಿಗೊಂಬೆಗಳೆಂದು ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಾಸಿರದ ಹೊಕ್ಕೆನಿಸುವೀ ಮಾಯದಾಟದೊಲ್
ಮೂಲದಲ್ಲಿ "baseless fabric of this vision"  ಎಂದಿದೆ.  vision ಎಂದರೆ ಸ್ವಪ್ನದಂತಹ ಕಾಣ್ಕೆ.  ನೋಡಲು ಸತ್ಯವೆಂಬಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದು ಮಾಯೆ.  ಕೇವಲ ಮಾಯೆಯೆಂದು ಅನುವಾದಿಸಿದರೂ ಸಾಕು, ಆದರೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಸ್ಪರೋ ಒಂದು ಮಾಯದಾಟದ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನೇ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಆದ್ದರಿಂದ vision ಎಂಬುದು "ಮಾಯದಾಟ" ಎಂದು ತರ್ಜುಮೆಯಾಯಿತು.  ಇನ್ನು baseless ಎಂಬುದು ಹಲವು ಅರ್ಥಚ್ಛಾಯೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ.  ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಬುಡವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದಾದರೂ, ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದೆಲ್ಲವೂ ನಿರಾಧಾರ, ಗಟ್ಟಿಯಾದ ವಸ್ತುವಿಲ್ಲ, ಕೇವಲ ರೂಹುಗಳಷ್ಟೇ ಎಂಬುದು ಕವಿಯ ಭಾವ - insubstantial (ಹುರುಳಿಲ್ಲದ, ಅವಾಸ್ತವ) ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಕವಿಯೇ ಮುಂದೆ ಬಳಸುತ್ತಾನೆ.  ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಕತೆ ಕೇವಲ ಕಂಡು ಮರೆಯಾಗುವ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಗಳ ನೆಯ್ಗೆ.  ಅದಕ್ಕೇ ನೆಯ್ಗೆಯ ಪರಿಭಾಷೆಯ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕು ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದೇನೆ.  ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ನೇಯುವಾಗ ದಾರಗಳು ಉದ್ದುದ್ದಕ್ಕೆ, ಅಡ್ಡಡ್ಡಕ್ಕೆ ಒಂದರೊಳಗೊಂದು ಹೆಣೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.  ಒಂದು ಹಾಸು, ಮತ್ತೊಂದು ಹೊಕ್ಕು.  ಅವೆರಡರ ಬಿಗಿಯಾದ ಬಂಧ ನಮಗೆ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.  ಆದರೆ ಹಾಸಿಲ್ಲದ ಹೊಕ್ಕೋ, ಹೊಕ್ಕಿಲ್ಲದ ಹಾಸೋ ಕೇವಲ ದಾರದ ಜೊಂಪೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ನೀಡಬಲ್ಲುದು, ಅದೂ ಕೈಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವುದಲ್ಲ.  ಈ ಮಾಯದಾಟದ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಗಳೂ ಹಾಗೆಯೇ, ಬುಡವಿಲ್ಲದ್ದು.  ಅದಕ್ಕೇ "ಹಾಸಿರದ ಹೊಕ್ಕೆನಿಸುವೀ ಮಾಯದಾಟದೊಲ್"

ಈ ನೆಲವನೆಯೆ
ನೆಲವನೆ = ನೆಲ+ಮನೆ, ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮನೆಯಾದ ಈ ನೆಲವೇ (ಭೂಮಿಯೇ) ಕರಗಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಭಾವ. ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ ಮೂಲದಲ್ಲಿ "the great globe itself" ಎಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಭೂಮಿ, ಭೂಗೋಳ, ಭುವನ, ಪ್ರಪಂಚ ಎಂದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಅನುವಾದಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಅಲ್ಲೊಂದು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಿದೆ. ಕವಿಯು ಪ್ರಪಂಚ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಿತ್ತು ಆದರೆ "the great globe" ಎಂದೇ ಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾರ್ಥಕತೆಯಿದೆ - The Globe ಎನ್ನುವುದು ಆ ನಾಟಕ ಪ್ರದರ್ಶಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ರಂಗಮಂದಿರವೂ ಹೌದು. The Globeನ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತುಕೊಂಡು ಪ್ರಾಸ್ಪರೋ "the great globe itself, Yea, all which it inherit, shall dissolve" ಎಂದು ನುಡಿಯುವ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ - ಅದು ಸಮಯಸ್ಫೂರ್ತಿಯಿಂದ ಬಂದ ಸಾಲು. ಕವಿಯ ಉದ್ದೇಶ "ಈ ಪ್ರಪಂಚ" ಎಂದು ಹೇಳುವುದೇ ಆದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ನೋಡುವ ಪ್ರೇಕ್ಷರಿಗೆ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ತಾವು ಕುಳಿತು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಗ್ಲೋಬ್ ನಾಟಕಮಂದಿರವೂ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬರಬೇಕು. ಅದೇನೇ ಇರಲಿ, ಅದನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅದರ ಎರಡೂ ಅರ್ಥಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅದಕ್ಕೇ ಇರಬೇಕು, ಕುವೆಂಪು, ಎ ಎನ್ ಮೂರ್ತಿರಾಯರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅನುವಾದಕರು ಈ ಎರಡನೆಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾರ್ಥವನ್ನು ಅನುವಾದದಿಂದ ಕೈಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.  ನಾನು, ಈ ಎರಡನೆಯ ಅರ್ಥವನ್ನು ತರಲಾಗದಿದ್ದಾರೂ ಅದರ ಛಾಯೆಯಾದರೂ ಬರಲಿ ಎಂದು ನೆಲವನೆ (ನೆಲ+ಮನೆ), ನಮ್ಮ ಮನೆಯಾಗಿರುವ ಈ ನೆಲ, ಭೂಮಿ, ಪ್ರಪಂಚ ಎಂಬರ್ಥ ಬರುವಂತೆ ಅನುವಾದಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮನೆ ಎಂಬ ಪದ ನೀವೀಗ ಕುಳಿತು ನಾಟಕ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ರಂಗಮಂದಿರವೂ ಆಗಬೇಕು, ಉಳಿದದ್ದನ್ನು ಅವನ ನಟನೆ ತೋರಿಸಬೇಕು - ಅನುವಾದಕನ ಅಲ್ಪತೃಪ್ತಿ :)

ಯಕ್ಷಕಿನ್ನರಲೋಕದಂತೆವೋಲ್
ಮೂಲದಲ್ಲಿ "like this insubstantial pageant" ಎಂದಿದೆ.  insubstantial ಎಂದರೆ substance (ವಸ್ತು) ಇಲ್ಲದ, ಭೌತಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದ, ಕೇವಲ ರೂಪಮಾತ್ರದ ಎಂದರ್ಥ.  ಪ್ರಾಸ್ಪರೋ ಇಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿರುವ ಪ್ರದರ್ಶನ (pageant) ಒಂದು ಮಾಯಾಸೃಷ್ಟಿ, ಭೌತಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದ್ದು.  ತನ್ನ ಮಾಯಾಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಒಂದು ಕಿನ್ನರಲೋಕವನ್ನೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ ಪ್ರಾಸ್ಪರೋ.  ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು "ಯಕ್ಷಕಿನ್ನರಲೋಕ" (ನೋಡಿ: An unsubstantial faery place = ಅಲೌಕಿಕವಾದ ಯಕ್ಷ ಕಿನ್ನರ ಲೋಕ - "To the Cucoo" by William Wordsworth)